آفتکش مادهای است که بهمنظور محافظت از محصولات در برابر آفات، بیماریها و علفهای هرز و البته افزایش بهرهوری در هر هکتار مورداستفاده قرار میگیرند که علاوه بر این به کشاورزان کمک میکنند، آفات، جوندگان یا بیماریهای گیاهی را مهار کرده و محصول بیشتری را در ابعاد زمینهای کوچکتر تولید کنند. در ادامه مقاله شیمی گل بیشتر درباره انواع آفتکشها و کاربردهای آنها آشنا میشویم.
پیشینه استفاده از آفتکشها
آفتکشها و کاربردهای آنها به سه دوره زمانی تقسیم میگردد که دوره اول مربوط به سومریان و بعد از آن چینیها بهمنظور کنترل حشرات و آکنهها بود. دوره دوم مربوط به مردم سوئد و استفاده آنها از مواد مصنوعی غیرآلی برای مقابله با حملات قارچی بود. در دوره سوم که مربوط به کشف اثرات دی کلرودی فنیل تری کلرواتان و هگزا کلرو سیکل و هگزان بود.
انواع آفتکشها
آفتکشهای شیمیایی
این مورد به دستههای ارگانوفسفره، کاربامات، ارگانوکلرین و پیرتروئید تقسیمبندی میشوند.
آفتکشهای زیستی
این نوع از آفتکشها، جز موارد خاصی از سموم هستند که از حیوانات، باکتریها، مواد معدنی و گیاهان خاص مانند روغن کانولا و جوش شیرین، به دست میآیند.
این نوع آیتم آفتکشها به سه دسته تقسیم میشوند:
آفتکشهای میکروبی:
این آفتکش میتواند، انواع مختلفی از آفات را کنترل کند، زیرا هر یک از مواد بکار رفته در آن برای دفع نوعی خاص از آفات کارایی دارد.
آفتکشهای بیوشیمیایی:
این سموم مواد طبیعی هستند که علاوه بر اختلال در جفتگیری حشرات، آفات را با مکانیسمهای غیرسمی کنترل میکنند.
آفتکش محافظ گیاهی (PIPs):
این محصولات از طریق مواد ژنتیکی اضافه شده به گیاه، تولید میشوند، محققان ژن پروتئین آفتکش را استخراج کرده و این ژن را به ماده ژنتیکی گیاه وارد میکنند.
طبقهبندی آفتکشها
آفتکشها معمولاً از مواد معدنی که از مواد معدنی استخراج شده از زمین به دست میآیند، مانند سولفات مس، سولفات آهن، مس و گوگرد و یا و یا از مواد آلی به دست میآیند مانند آفتکشهای کاپتان، پیرترین و گلایفوسیت.
اصلیترین آیتم برای طبقهبندی این مواد شیمیایی بر اساس ترکیبات آنها است که در زیر به برخی از آنها اشاره میکنیم.
حشرهکشهای کلر آلی
این آفتکشها به دلیل اثرات زیستمحیطی حذف شدهاند. برخی از انواع این سموم شیمیایی شامل آلدرین و دیلدرین هستند.
آفتکشهای ارگانوفسفره
باعث ایجاد اختلال آنزیمی و تأثیر بر سیستم عصبی آفات میشوند. اغلب این نوع آفتکشها حشره کش میباشند. این نوع آفتکشها معمولا پایدار نیستند. برخی از آفتکشهای ارگانوفسفره مانند مالاتیون، کلرپیریفوس است.
آفتکشهای پیرتروئید
یک نسخه مصنوعی از آفتکشهای پیرترین موجود در گلهای داوودی هستند.
آفتکشهای کاربامات
این آفت کش با اختلال در تولید استیلکولین بر سیستم عصبی حشرات تاثیر منفی می گذارد. نمونه های این نوع آفت کش کربن فوران و اگزامیل میباشند.
تریازین ها
مهار انتقال الکترون در فتوسنتز کار میکنند. بسیاری از علف های هرز در حال حاضر در برابر سموم تریازین مقاوم شده اند. از این دست آفتکشها می توان به سموم آترازین، پروپازین، سیمازین، پرومتون و پرومترین اشاره کرد.
تریازول ها
با مهار بیوسنتزها غشای سلولی را مهار میکنند. شامل اپوکسیکنازول، سیپروکونازول و فلوسیلازول میباشند.
نئونیکوتینوئیدها
دستهای از حشرهکشهای فعال عصبی که شبیه به نیکوتین هستند که شامل سموم استامیپرید، کلوتیانیدین، نیتنپیرام، تیاکلوپرید و ایمیداکلوپرید هستند.
کاربرد سموم و آفتکشها
آفتکشها و کاربردهای آنها در تولیدات کشاورزی بسیار ضروری هستند، زیرا توسط کشاورزان برای کنترل علفهای هرز و حشرات مضر استفاده میشوند. همچنین دیگر آسیب هایی که می تواند به محصولات وارد شود از حشرات، کپکها و جوندگان موجود درانبارها میباشند. استفاده از آفتکشها می تواند ضررهای احتمالی را کاهش دهد و محصولات را تا رسیدن به دست مصرف کننده حفظ کند. بهعلاوه آنها نقش مهمی در کاهش بیماریها و افزایش عملکرد محصولات دارند.
تأثیر آفتکشها در محیط زیست
وقتی سموم روی گیاه موردنظر اعمال میشوند، با ورود به محیطزیست، تحت فرایندهایی مانند انتقال و تخریب قرار گیرند که باعث تولید مواد شیمیایی جدید میشود. در بسیاری از کشورهای دنیا فروش و استفاده از این نوع سموم ممنوع شده است. آفتکشهای ارگانوفسفره ماندگاری کمی در محیط دارند و سمیت قابلتوجهی در پستانداران دارند.